هوش تجاری از طریق مؤلفه های زیر تبدیل داده به اطلاعات و هدایت آن به سمت دانش ارائه میدهد :
انبار داده
انبار داده عبارت است از مجموعه ای از داده های یکپارچه، که توسط صفحات وب از منابع داخلی و خارجی جمع آوری شده است و داده های مرتبط را از مخزنی که برای تصمیم گیری موجود است، تجمیع می کند.انبار داده به خصوص برای مدیران و تحلیلگران تجارت بسیار قابل دسترس است.
داده کاوی
داده کاوی فرآیند کشف الگوها، روابط بین داده ها و تمایلات از طریق بررسی حجم وسیعی از اطلاعاتی است که در انبار ذخیره شده است.تکنولوژی تشخیص، آمار و تکنیک های ریاضی معمولا در تکنولوژی داده کاوی استفاده می شوند [۴] .
ETL : Extraction Transformation Load
خلاصه کردن، انتقال، بارگذاری مجموعه ای از عملیات است که در آن داده از چندین پایگاه داده و سیستم استخراج می شود، به فرمت مورد نظر انتقال می یابد و در پایگاه داده هدف بارگذاری می شود [۶] .
OLAP : On-line Analytical Processing
تکنولوژی OLAP با بهره گیری از محاسبات پیچیده به کاربران این امکان را می دهد که حجم وسیعی از اطلاعات را جستجو و آنالیز کنند.ابزارهایOLAP ترکیبی از رابط کاربری گرافیکی و روش های پردازش است، که نتایج بصری متفاوتی را در دیدگاه کاربران ایجاد می کند .
پیاده سازی هوش تجاری به عنوان ابزار تصمیم گیری
برای استقرار یک سیستم هوشمندی کسب و کار در یک سازمان می توان ۵ مرحله اساسی را در نظر گرفت . این مراحل عبارتند از :
شناسایی اطلاعات هوشمند مورد نیاز سازمان
در این مرحله تصمیم می گیریم “چه می خواهیم بدانیم ؟” پاسخگویی به این سؤال به دانستن نیازهای سازمان مورد نظر برای اتخاذ تصمیمات کلیدی تجاری منجر می شود . در بخش های مختلف هر سازمان ، برای مدیران سؤالات مختلفی مطرح می شود و معیارهای متفاوتی برای ارزیابی کارایی وجود دارد که همه این موارد باید شناسایی شوند.
اطلاعات هوشمند مورد نیاز در سازمان چگونه تعیین می شوند ؟ در سازمان چه تصمیماتی گرفته می شود؟ این تصمیمات برای چه باید اتخاذ شوند؟ تصمیمات سازمان در چه زمانی باید اتخاذ شوند ؟
چه کسانی از این اطلاعات هوشمند برای تصمیم گیری استفاده خواهند کرد ؟
اطلاعات هوشمند مورد نظر اساسا مورد نیاز سازمان هستند و نمی توان بدون آنها تصمیم گیری کرد یا اگر سازمان این اطلاعات را داشته باشد بهتر است ؟
استخراج و جمع آوری داده ها از منابع اطلاعاتی موجود
جمع آوری و یکپارچه سازی اطلاعات دارای سه مرحله اصلی است که این سه مرحله عبارتند از استخراج ، تبدیل و بارگذاری اطلاعات . در مجموع از این سه مرحله به ETL یاد می شود.
طی فرآیند ETL داده ها از روی سیستم های موجود مانند برنامه های کاربردی یا پایگاه های اطلاعاتی استخراج شده ، به فرمت مناسب یک مخزن اطلاعاتی که در اغلب اوقات یک انبار داده است ، در می آیند و تبدیلات لازم روی آنها اعمال می شود . سپس در مخزن اطلاعاتی مذکور قرار داده می شوند. با استفاده از این فرآیند ، نیازی به جایگزینی سیستم های قدیمی نیست.
منابع اطلاعاتی درون سازمان یا خارج از آن وجود دارند ؛ نمونه هایی از منابع اطلاعاتی عبارتند از : پایگاه های داده، گزارش ها ، مستندات متنی ، تصاویر، فایل های صوتی ، جداول ، صفحات وب و اطلاعات به دست آمده از فرآیندهایی چون SCM ،CRM و ERP.
اطلاعات استخراج شده باید قالب الکترونیک داشته باشند. برای الکترونیک کردن اطلاعات موجود از اسکنر ، دوربین های دیجیتال ، پرس و جو در پایگاه های داده ، جستجو در وب و فایل های موجود در کامپیوتر استفاده می شود.
متمرکز کردن و سازماندهی داد ه ها در یک انبار اطلاعاتی مانند انبار داده
در این مرحله داده هایی که در مرحله قبل به فرمت استاندارد در آمده اند ، در یک مخزن اطلاعاتی مانند انبار داده قرار داده می شوند. داده ها قبل از ورود به مخزن اطلاعاتی ، پاکسازی شده و اطلاعات نامربوط از آنها حذف میشوند .
همچنین اطلاعات دیگری در صورت نیاز به آنها اضافه می شود . نگهداری اطلاعات به این طریق به کاربر اجازه میدهد اطلاعات مورد نظر خود را از یک مجموعه داده ای کامل استخراج کند و به این ترتیب تجزیه و تحلیل های مورد نیاز خود را بر روی آنها انجام دهد.
فراهم کردن ابزار تحلیلی مناسب و نمایش نتایج
در این مرحله باید بتوان از روی داده های جمع آوری شده ، در رابطه با وضعیت و سیاست های کلی سازمان دانش مناسبی استخراج کرد و اطلاعات مورد نیاز را پیش بینی کرد . این کار نیازمند ابزار تحلیلی است . این ابزار باید طوری طراحی شود که متخصصین تکنیک و تجارت با زمینه های مختلف تخصصی بتوانند اطلاعات مورد نظر خود را از داده ها استخراج کنند . اطلاعات استخراج شده ممکن است ساده باشد مانند پرس و جوهای متداول در پایگاه داده یا پیچیده باشد مانند استخراج الگو ، عیب یابی و پیش بیتی یک پدیده خاص.
تحلیلگران تکنیک و تجارت ، از ابزارهای متنوعی برای دستیابی به اطلاعات ، تحلیل اطلاعات و مشاهده نتایج استفاده می کنند . ابزارهای اصلی به کار رفته در این مرحله شامل موارد ذیل هستند:
گزارش گیری
ابزار پرس و جو مانند OLAP
داده کاوی
در نهایت اطلاعات و نتایج پرس و جوها و گزارشها را می توان از طریق برنامه های کاربردی رومیزی، داشبوردها ، اینترانت و پورتال های خارجی به کاربر منتقل کرد.
انجام عملیات
آخرین گام در فرآیند هوشمندی کسب و کار تصمیم گیری و انجام عملیات سازمانی بر مبنای نتایج تجزیه و تحلیل اطلاعات در مرحله قبل می باشد. بعد از انجام عملیات و مشاهده نتایج حاصل از آن ، اطلاعات تولید شده در سازمان برمبنای این عملیات ، وارد چرخه هوشمندی کسب و کار میشوند و نتایج حاصل از انجام آنها با ابزار هوشمندی کسب و کار ارزیابی می شوند.
استقرار هوشمندی کسب و کار در سازمان در یک بازه زمانی انجام می گیرد که بنا به اندازه سازمان و بخش هایی از آن که در حوزه سیستم هوشمندی کسب و کار قرار خواهند گرفت ، می تواند کوتاه یا بلند باشد .
۵مرحله فوق در واقع نوعی استقرار پلکانی را بیان می کنند که ممکن است ماه ها و حتی سال ها طول بکشد . بنابراین استقرار هوش تجاری یک فرآیند پلکانی در یک بازه زمانی خاص است . این نوع استقرار برخلاف استقرار دفعتی و یکباره ، می تواند مزایای بسیاری را برای استفرار مطلوب سیستم در یک سازمان داشته باشد.
مرحله اول در واقع شناخت مسئله خاص آن سازمان است . همانطور که می دانیم هر سازمانی شرایط و نیازمندی های خاص خود را دارد . در این مرحله به شناسایی و کشف نیازمندی ها و شناخت تمامی جوانب آن پرداخته می شود .
مرحله اول در ادامه کار بسیار مهم است و رضایت نهایی کاربران سیستم ، در گرو انجام درست مرحله اول است.
مرحله دوم یکی از سخت ترین و زمانبرترین مراحل کار است . در این مرحله با استفاده از ابزارها و تکنیک های مخلتف ETL ، فرآیند استقرار هوشمندی کسب و کار تا پایین ترین سطوح سازمان نفوذ می کند و بیشترین برخورد با سازمان به وجود می آید . در این مراحل از تکنیک های مخصوصی استفاده می شود.
مرحله سوم مربوط به ایجاد یک انبار داده است که از روش ها و تکنیک های خاصی برای آن استفاده می شود.
در مرحله چهارم و پنجم کاربردهای اصلی هوشمندی کسب و کار در سازمان مورد استفاده قرار می گیرد و کم کم هوشمندی کسب و کار وارد فرآیند های تجاری سازمان می شود
منابع:
-مغرور،محمدرضا.”پایان نامه هوشمندی کسب و کار و کاربرد آن در طراحی سیستم های ارزیابی عملکرد”، دانشگاه صنعتی شریف،شهریور ۱۳۶۶٫
-فیضی،کامران؛مقدسی،علیرضا.”کاربرد سیستم های پشتیبان تصمیم در تصمیم گیری مدیران“،فصلنامه مطالعات مدیریت،شماره ۴۵٫
-شاکری،محمد صادق؛حسنی آهنگر،محمدرضا.”بررسی رابطه میان هوش تجاری و مدیریت فرآیندهای کسب وکار”،اولین همایش ملی مدیریت کسب و کار،بهمن ۱۳۳۲٫
-Gul,Muhammad;Ibrahim,Jamaludin;Bhatti,Zeeshan;Waqas,ahmad.”Bussiness Intelligence asKnowledge Management Tool in Providing Financial Consultancy Services”, American Journal of Information Systems,2014,Vol.2,NO.2.
-Olivera Marjanovic ,”Looking Beyond Technology: A Framework for Business Intelligence and Business Process Management Integration”,۲۰۰۹٫
-H.Eriksson and M.Penker,”The Role of business Intelligence in business performance management ”,John Wily & Sons,1025-1029,2005
